Geneesmiddelen in de oudheid. Leads voor nieuwe geneesmiddelen?

Samenvatting:
De laatste dertig jaar zijn er grote doorbraken geweest bij de speurtocht naar nieuwe geneesmiddelen op het gebied van de biochemie en moleculaire biologie: recombinant-DNA, sequencing van eiwitten, eiwitkristallografie, opheldering van ondermeer het menselijk genoom.
Op het gebied van computerisering en automatisering zijn high-throughput screening, combinatorial chemistry en structure-based drug design ontwikkeld.  In dezelfde periode zijn de R&D-budgetten in de farmaceutische industrie enorm gestegen. Desondanks is het aantal jaarlijks geregistreerde geneesmiddelen niet toegenomen. Mogelijke oorzaken van deze paradox worden in de lezing kort uitgelegd. Een van de problemen is het extreem hoge uitvalspercentage in het traject van actieve stof,  “lead”,  tot geregistreerd geneesmiddel, omdat de “lead” het ergens laat afweten. Het resultaat is dat de ontwikkelingskosten van nieuwe geneesmiddelen onbetaalbaar dreigen te worden, met zeer negatieve gevolgen voor de bedrijfstak en zijn medewerkers. Wellicht biedt de geneeskunde uit de oudheid een alternatief. In de lezing worden voorbeelden gegeven van traditionele geneesmiddelen die heden ten dage nog worden gebruikt. Ook recent hebben een aantal traditionele geneesmiddelen een wederopstanding beleefd, mede dank zij een beter begrip van het werkingsmechanisme van de actieve bestanddelen. Om nog onopgehelderde redenen blijken natuurstoffen minder vaak in het ontwikkelingstraject te sneuvelen dan synthetische stoffen. Het zijn betere “leads”. Toch wordt er in de westerse wereld relatief weinig aandacht besteed aan natuurstoffen en nog minder aan de exploratie van historische bronnen. In de lezing wordt een onvoltooide “case history” gepresenteerd van de zoektocht naar de feiten achter het verhaal dat er in de Romeinse tijd een vorm van orale anticonceptie bestond. Het zou gaan om het melksap van een (uitgestorven?) plant, silphion genaamd, die waarschijnlijk tot het plantengeslacht Ferula behoorde. In elk geval bevat dit plantengeslacht stoffen met hormonale activiteit, maar meer dan dat kon niet worden vastgesteld.

Curriculum vitae Marinus Groen
Marinus Groen heeft organische chemie gestudeerd in Groningen, waar hij in 1970 is gepromoveerd bij prof. Hans Wijnberg. Na 3 jaar postdoctoraal onderzoek, in de VS, Stanford  Syracuse,  en in Leiden, trad hij in dienst bij N.V. Organon in Oss waar hij tot zijn (pre)pensioen in 2003 heeft gewerkt, onder meer als hoofd van het “Department of Medicinal Chemistry I”. Hij heeft gewerkt aan technisch uitvoerbare syntheses van de actieve componenten in Organon’s geneesmiddelen, alsmede ontwerp en synthese van nieuwe biologisch actieve stoffen op het gebied van steroidhormonen, reproductie, autoimmuunziektes, psychiatrische ziektes, hartfalen, etc. Steroidchemie speelde hierbij een overwegende rol. In de laatste jaren bij Organon leidde hij enkele onderzoeksprojecten in samenwerking met buitenlandse researchgroepen. Daarnaast was hij van 2002 tot 2007 bijzonder hoogleraar in de bioorganische chemie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. In 2003 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij is getrouwd met Emilia Groen-Piotrowska, eveneens gepromoveerd in de organische chemie, en heeft 3 kinderen.

Belangstellenden en introducé(e)s zijn van harte welkom!